Các vật liệu kim loại bị gỉ sét không chỉ làm mất thẩm mỹ mà còn ảnh hưởng đến độ bền của vật liệu, gây thiệt hại lớn trong xây dựng, công nghiệp và đời sống. Vậy gỉ sét là gì? Gỉ sét hình thành như thế nào, có tác hại gì và làm sao để ngăn chặn? Hãy cùng Inox Kim Vĩnh Phú tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

Nội dung bài viết [Hiện]

Gỉ sét là gì? Kim loại có bị gỉ sét không?

Gỉ sét là gì?

Gỉ sét hay rỉ sét là hiện tượng kim loại, đặc biệt là sắt và hợp kim của sắt (như thép) bị oxy hóa khi tiếp xúc với nước và oxy trong không khí. Quá trình oxy hóa này, sắt bị mất đi electron tạo nên ion sắt. Sau đó, chúng kết hợp với các ion oxy và hydroxyl tạo ra một lớp hợp chất màu nâu đỏ gọi là hợp chất rỉ sắt (III) oxit (Fe₂O₃, FeO,..). Nó không chỉ ảnh hưởng đến tính thẩm mỹ mà còn làm giảm độ bền và tuổi thọ của vật liệu.

Gỉ sét mạnh trong môi trường ẩm ướt, độ mặn cao. Nó thường có màu nâu đen hoặc nâu đỏ, cấu trúc lõm lõm không đều. Đó là nguyên nhân chính gây ra sự suy mòn, hao mòn công trình kết cấu bằng sắt như tàu thuyền, cầu, ống dẫn, ống nước,… Gỉ sét gây ô nhiễm môi trường, gây hại cho sức khỏe khi tiếp xúc thời gian dài.

Gỉ sét mau hư hỏng vậy dụng

Kim loại có bị gỉ sét không?

Không phải kim loại nào cũng bị gỉ sét, nhưng hầu hết kim loại đều có thể bị ăn mòn theo cách riêng của chúng. Hiện tượng gỉ sét thường xảy ra chủ yếu với kim loại sắt. Vì sắt chiếm hầu hết thành phần trong đồ dùng, vật dụng kim loại.

Mỗi loại kim loại bị oxy hóa khác nhau, ở điều kiện bình thường chỉ có sắt là gỉ sét. Nếu thép, gang chứa nhiều sắt cũng có thể bị gỉ nhưng gang ít hơn vì có cacbon và silic.

Xem thêm: Vì sao inox bị oxy hóa? Nguyên nhân và cách khắc phục

Nguyên nhân – Tác hại của gỉ sét

Nguyên nhân gây ra hiện tượng gỉ sét

Nguyên nhân chính là do kim loại bằng sắt và thép thành phần có sắt (tính khử mạnh) tiếp xúc với độ ẩm và oxy trong thời gian dài gây ra phản ứng oxy hóa. Các hợp chất này tạo thành lớp mỏng trên bề mặt, gọi là gỉ sét.

Khi bị gỉ sét, sản phẩm không có tính chịu lực và mất lớp bảo vệ, gây ra sự hao mòn, phân hủy kết cấu của các công trình, sản phẩm sắt và thép. Quá trình này diễn ra mạnh hơn khi kim loại trong môi trường nước biển. Vì nước biển chứa muối (NaCl) làm phá vỡ cấu trúc kim loại tạo thành gỉ, giòn, xốp và bung ra phá hủy đồ vật.

Những tác hại của rỉ sét

Gỉ sét không chỉ làm mất thẩm mỹ mà còn gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng trong đời sống hàng ngày như trong sản xuất và xây dựng. Dưới đây là những ảnh hưởng chính:

Các công trình cầu, đường, tòa nhà, cột điện bằng sắt thép nếu bị gỉ sét lâu ngày có thể bị ăn mòn, mất độ bền, dẫn đến sập đổ hoặc hư hỏng nghiêm trọng.
Máy móc, thiết bị công nghiệp, khung xe, động cơ, đường ray tàu hỏa nếu bị gỉ sẽ làm giảm độ bền, gây hỏng hóc và làm tăng chi phí sửa chữa.
Nếu dụng cụ nhà bếp (dao, nồi, chảo) bị gỉ, thực phẩm có thể bị nhiễm kim loại độc hại, gây ảnh hưởng đến sức khỏe.
Khi tiếp xúc với bề mặt gỉ sét, có thể bị nhiễm trùng, uốn ván nếu có vết thương hở.
Gỉ sét làm hỏng đường ống nước, gây rò rỉ nước sạch hoặc ô nhiễm nguồn nước.
Các công trình, thiết bị gỉ sét bị hư hỏng tạo ra nhiều rác thải kim loại, gây ô nhiễm môi trường.

Sử dụng sản phẩm gỉ sét ảnh hưởng đến sức khỏe

Các phương pháp chống gỉ sét hiệu quả

Chống gỉ sét là cách bảo vệ kim loại khỏi bị oxy hóa và ăn mòn, giúp tăng tuổi thọ và giữ độ bền cho vật dụng, công trình. Nguyên lý cơ bản là ngăn cho sắt không tiếp xúc với nước và oxy. Có 2 phương pháp cơ bản là ngăn chặn từ bên ngoài và cả bên trong.

Ngăn gỉ sét từ bên ngoài

Sơn chống gỉ: Cách này tạo ra một lớp bảo vệ giữa kim loại và môi trường bên ngoài. Các loại sơn phổ biến như sơn dầu, sơn PU, sơn Epoxy,… giúp chống hóa chất, độ bền cao, chống thấm tốt. Trước khi sơn lưu ý cần làm sạch lớp gỉ cũ để sơn bám chắc hơn.
Mạ kim loại: Dùng để phủ một lớp kim loại chống gỉ lên bề mặt sắt, thép. Các loại mạ thường dùng như mạ kẽm, mạ crom, mạ nhôm – niken,… giúp kim loại sáng bóng, chống gỉ, chống ăn mòn tốt. Tuy nhiên, mạ kim loại có thể bị trầy xước theo thời gian.
Bôi dầu mỡ: Ngăn nước tiếp xúc với kim loại như máy móc, động cơ, xích xe đạp, ổ khóa, cơ khí,… Cần bôi định kỳ vì dầu mỡ dễ bị rửa trôi hoặc khô.
Dùng hóa chất chống gỉ: Dùng hóa chất để biến lớp gỉ sét thành lớp bảo vệ cho cầu sắt, máy móc công nghiệp, dàn thép,… Lưu ý, cách dùng này chỉ sử dụng khi kim loại có dấu hiệu bị gỉ sét nhẹ.

Xem thêm: Xi mạ là gì? Tìm hiểu tác dụng và các phương pháp xi mạ phổ biến

Ngăn gỉ sét từ bên trong

Ngăn gỉ sét từ bên trong là cách bảo vệ kim loại khỏi bị ăn mòn từ bên trong cấu trúc hoặc từ các yếu tố tác động bên trong. Dưới đây là phương pháp hiệu quả nhất để chống gỉ sét từ bên trong:

Sử dụng hợp kim thép không gỉ:

Thép không gỉ là phương pháp ưu việt trong chống gỉ sét. Cốt lõi của phương pháp này là pha thêm crom, niken trực tiếp vào trong sắt để ngăn ngừa và làm chậm quá trình gỉ sét. Ngoài ra, còn có thể lựa chọn thay thế inox 304, inox 316, hợp kim nhôm – titan có độ bền và không bị gỉ sét trong môi trường khắc nghiệt. Tuy nhiên, inox vẫn có thể bị ăn mòn nếu tiếp xúc với hóa chất mạnh hoặc môi trường muối.

Lưu trữ hàng hóa đúng cách:

Giữ cho không gian bên trong khô ráo, không đọng hơi nước và hóa chất. Có thể dùng túi hút ẩm, than hoạt tính, khí trơ,… để ngăn oxy hóa.

Sơn – mạ chống gỉ là phương pháp hiệu quả

Bài viết của Inox Kim Vĩnh Phú đã giúp bạn hiểu hơn về gỉ sét là gì. Gỉ sét không chỉ gây mất thẩm mỹ mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến độ bền của kim loại. Tuy nhiên, bằng cách áp dụng các phương pháp bảo vệ, chúng ta có thể hạn chế tối đa tác động của quá trình này. Hiểu rõ về gỉ sét và cách phòng chống sẽ giúp bạn bảo vệ tốt hơn các vật dụng kim loại trong cuộc sống hàng ngày.